Najsrećniji na svijetu
Kako živi grad čiji su stanovnici dva puta zvanično proglašeni najsrećnijim na svijetu? Odgovor je jednostavan: jednostavno! Više cijene praktično od luksuznog, bicikl od automobila, prirodu od šopinga, imaju mnogo više od drugih evropljana, ali smatraju nepristojnim da to pokažu, žive u bajkovitom gradu koji se dobro stara o stvarima i ljudima.
Od oko 5,6 miliona stanovnika Kraljevine Danske, najmanje skandinavske zemlje, u Kopenhagenu živi oko 1,2 miliona. Grad Andersena, magičnih bijelih noći, parkova i jezera, unutar kojeg nezavisno živi i slobodni grad Kristijanija…
Kopenhagen djeluje previše dobro da bi bio istinit.Građen po mjeri čovjeka, na dobrom glasu zbog fantastične arhitekture i odličnog urbanističkog plana, ogromnih zelenih površina sa najvećom saobraćajnom gužvom na biciklističkim stazama širokim kao ulice – sve to čini Kompenhagen bliskim utopističkom idealu savršenog grada. Uprkos tome što zima traje duže od sva tri preostala godišnja doba zajedno, žitelji Kopenhagena se sa pravom osjećaju najsrećnijim od stanovnika svih gradova na svijetu. To je dva puta potvrdilo istraživanje njujorškog Kolumbija univerziteta rađeno za UN. Uzrok njihove sreće nije samo u visokom standardu, izvanrednom obrazovnom i socijalnom sistemu, već i u mentalitetu – jednostavno nemaju velike prohtjeve. Osim možda za malo više sunca. Žive u ekonomiji koja bilježi stalni rast, rade u atmosferi relaksirane hijerarhije gdje su svi na ti, a petkom je tradicija zajednički doručak zaposlenih sa rukovodiocima. Ne vole kredite, iako je kamata oko 3%; banke umjesto kredita građanima nude kurseve kako da upravljaju svojim novcem, a koncept ” dozvoljenog minusa ” uopšte ne razumiju.
Zelena prijestonica Evrope
Kopenhagenu je 2014 pripala i titula Zelena prijestonica Evrope, a časopis “Monocole” ga je, između ostalog i zbog toga, dva puta izabrao za svetski grad najpogodniji za život. U milionskom gradu sve nekako teče lako, bez nervoze i prijatno, a dok se u kolonama vraćaju sa posla na svojim biciklima, Danci će biti dovoljno raspoloženi da mahnu turistima koji krstare gradom . A turisti ga opsjedaju zbog mnogo čega, od istorijskih znamenitosti i vožnje kanalima uz šarenolike stare zgrade do posjete klubovima i restoranima, od kojih neki, kao čuvena “Goma” , nose titule najboljih na svijetu. Mnogi neće propustiti da se do obližnjeg švedskog grada Malmea odvezu preko “Eresundske veze”, mosta-tunela dugog 8 km, koji većim dijelom ide ispod mora.
Oživjela bajka
Kako drugačije nego bajkovito može izgledati grad čiji je simbol ličnost iz mašte najslavnijeg Danca, maga bajki Hansa Kristijana Andersena. Statua “Mala sirena” odražava suštinu ovog grada-smirenost, blagost i ljepotu jednostavnosti. Mnogo manja nego što je zamišljamo, visoka samo 1,25m, Mala sirena spokojno sjedi na svojoj stijeni. Skulpturi podvodne princeze koja je toliko žudjela za životom na kopnu da je žrtvovala sve da bi živjela među ljudima, krali su glavu, lomili ruku, bacali je u more, prskali bojama, stavljali burku u znak protesta, ali je Mala sirena sve izdržala i u avgustu puni 105 godina. Ona je poklon Karla Jakobsena, sina osnivača poznat pivare”Karlsberg”, a djelo vajara Edvarda Eriksena. Oduševljen istoimenim baletom iz 1909, Jakobsen je molio primabalerinu Ellen Price da bude model, alij je ona odbilla da pozira naga, pa skulptura ima njen lik, a tijelo vajarove supruge Elin.
Skulptura Hansa Kristijana Andersena, čije su bajke simobol djetinjstva u cijelom svijetu, takođe meka turista, nalazi se u centru Kopenhagena. Kad smo već kod djetinjstva, ne zaboravimo: ovdje je izmišljena i “Lego” kocka. Nije ni čudo, jer Danci ne zatrpavaju djecu igračkama; smatraju da samo ono najbolje kreira igru.
Omiljeno mjesto zabave i djece i odraslih u srcu Kopenhagena je park Tivoli, drugi najstariji zabavni park na svijetu, otvoren 1843 godine, koji godišnje ima više od 4 milinona posjetilaca. Kažu da je prilikom izgradnje Diznilenda Volt Dizni bio inspirisan baš ovim parkom. Tivoli ima za svakog po nešto: dok adrenalinski zavisnici jure na rolerkosterima i drugim vratolomijama, ljubitelji umjetnosti mogu gledati predstave, slušati koncerte i obilaziti izložbe.
Atmosferu bajke u grad naročito donose junske bijele noći, kada sunce zalazi tek pred ponoć. Skandinavska tradicija slavljenja najdužeg dana u godini veoma je važna i velika je sreća zateći se ovdje u to vrijeme. Cio Kopenhagen je do kasno napolju; po parkovima, na obali ili u baštama, u najdužoj noći uživaju, jedni uz druge, porodice sa djecom, bajkeri, tinejdžeri i vječiti tinejdžeri iz Kristijanije, poslednje hipi enklave u Evropi. Sve se završava paljenjem ogromnih vatri.
Grad na biciklima
Danci veoma drže do ekologije i zdravog života, pa prvo što uočavate u Kopenhagenu su bicikli u bezbroj pojavnih oblika, sa prikolicama najraznovrsnije izvedbe. Bez konkurencije su prevozno sredstvo br. 1. Kad voze, to su mali automobili; prava je retkost vidjeti luksuzne. Energiju i prirodu Danska mudro čuva i porezom na luksuzne automobile od 180% duplo većim od cijene auta.
U slobodnom gradu Kristijaniji, o kojoj smo već pisali, automobili su potpuno zabranjeni. Na ovoj nezavisnoj teritoriji od 30 ha u prelijepoj prirodi, gdje su se nalazile vojne barake, grupa hipika je 1971 gormirala zajednicu i postavila svoja društvena pravila. Ima oko 900 stanovnika i privlači ogroman broj turista ne samo svojom jedinstvenošću, već i brojnim muzičkim događajima, predstavama, izložbama…
Još jedna popularna pješačka zona među turistima je šoping carstvo Kopenhagena, ulica Stroget, u koju se ulazi sa trga Gradske kuće. Draž Kopenhagena je u tome što se isto tako možete slobodno ušetati i u kompleks kraljevske palate Amalienborg. Čine je četiri identične zgrade u kasnobaroknom stilu, u čijem centru je bronzana statua kralja FrederikaV na konju. Ne treba podsećati na posjetu Nacionalnom muzeju( ulaz je besplatan) i upoznavanje sa danskom istorijom još od vremena Vikinga. Muzej ima i dio za najmlađe u kojem oni “postaju” Vikinzi, oblače tradicionalnu vikinšku odjeću i zabavljaju se starim igračkama. Najveći muzej umjetnosti, Nacionalna galerija Danske, može se pohvalitit i jednom od najboljih kolekcija Matisovih djela na svijetu.
Karlsberg nije samo pivo
“Karlsberg centar”, autentična gradska cjelina, svjedok 170 godišnje industrijske kulture( “Karlsberg” je osnovan 1847) centar je mnogih zbivanja. Začetnik “Karlsberg impoerije”, nazvane po njegovom sinu Karlu, bio je Jakob Kristijan Jakobsen,. Fasciniran modrnom tehnologijom, uveo je mnoge novine i revolucionisao industriju piva, a 1875 osniva”Karlsberg” labaratoriju, i danas referentnu za testiranje kvaliteta piva iz cijelog svijeta. “Karlsberg” fondacija poznata je po tome što istaknutim naučnicima obezbeđuje boravak i uslove za rad u počasnom rezidencijalnom dijelu. Fizičar Nils Bor, jedan od najvećih naučnika 20 vijeka, proveo je ovdje punih 30 godina. Ovdje je i prebogata Gliptoteka sa djelima najvećih svjetskih skulptora koju je porodica formirala generacijama.
Čudesna arhitektura Kopenhagena objedinjuje na prirodan način prošlost i sadašnjost. Pametno urbanističko planiranje našlo je mjeru u isticanju modernog uz istorijske građevine i palate.
Opera na dar
Nova opera u Kopenhagenu, izgrađena je 2005 godine, ima 14 spratova i 5 podzemnih nivoa, površinu od 41.000 m2 i 1.000 prostorija, a samo foaje zahvata 4.000 m2. Jedna je od najsavremenijih opera na svijetu sa 6 promjenjivih pozornica i savršenom akustikom velike dvorane za 1.500 posjetilaca. Najplemenitije vrste drveta, italijanski mermer i 24- karatna pozlata tavanice krase enterijer, a svjetlosne skulpture Olafura Eliasonsa zaustavljaju dah. Opera je jedinstvena i zato što je poklon sugrađanima nabogatijeg Danca Maerska McKinne Mellera vrijedna 335 miliona eura. Odabrao je najpoznatijeg danskog arhitektu Henninga Larsena bez konkursa, što je presedan, a poklon je uslovljen ne mešanjem gradskih vlasti u projekat i gradnju. Tokom četiri godine gradnje, došlo je do razmimoilaženja između arhitekte Larsena i darodavca, a arhitekta se distancirao od projekta. Najčešća kritika nove Opere je da zbog njenih ogromnih dimenzija dvorac Amalineborg djeluje kao minijatura. I pored prigovora, Danci su zahvalni na poklonu i ponosni na novu operu.
